De Motor Gun Boat 320

Contact Holland, de operatie van Hazelhoff Roelfzema, Krediet en Tazelaar, was ondergebracht bij de Engelse inlichtingendienst SIS. Voor het afzetten van marconisten en geheim agenten en voor het ophalen van personen uit bezet gebied konden zij beschikken over een Motor Gun Boat (MGB) van de Engelse marine.

De MGB behoorde tot de zogenaamde Fairmile C klasse, die werd voorafgegaan door de Fairmile B Motor Launch en opgevolgd door de Fairmile D Motor Torpedo Boat (MTB). Het schip was voor de Royal Navy ontworpen door Fairmile Marine, het bedrijf van Noel Macklin die tot 1939 auto’s gebouwd had. Van de MGB werden er in totaal 24 gebouwd, in 1941, met de nummers MGB 312 tot MGB 335. Vijf ervan gingen verloren als gevolg van vijandelijke acties. De Fairmile C klasse schepen werden gebruikt voor het begeleiden van konvooien en voor aanvallen op vijandelijke schepen. Sommige namen deel aan clandestiene operaties, zoals de MGB 314, die deel uitmaakte van de zogenoemde Operation Chariot – een gewaagde aanval op de dokken in de Franse havenplaats Saint Nazaire waar grote Duitse slagschepen onderhouden en gerepareerd konden worden. De MGB 320 werd gebruikt voor de geheime missies van SIS en Contact Holland. Het schip was op 27 augustus 1940 besteld en op 23 augustus 1941 afgeleverd. Het werd gebouwd door William Osborne Ltd in Littlehampton, Sussex.

De MGB 316 'at speed'. Collectie Imperial War Museum, FL 16320.

De Fairmile C klasse MGB had een waterverplaatsing van 72 ton, een lengte van 34 meter, een diepgang van 1.73 meter, een maximale snelheid van 26 knopen (bijna 50 km per uur) en een actieradius van 930 kilometer bij een snelheid van 12 knopen. Het schip werd aangedreven door 3 Hall-Scott benzinemotoren met een totaal vermogen van 2700 pk. Er waren 2 officieren en 14 overige bemanningsleden aan boord. De MGB was relatief zwaar bewapend met naar het oorspronkelijk ontwerp twee 2 ponder kanonnen, vier 12.7 mm en vier 7.7 mm mitrailleurs en vier dieptebommen.

De haven van Felixstowe was een belangrijke uitvalsbasis voor de MGB’s, MTB’s en Motor Launches. Van hier uit werden aanvallen uitgevoerd op Duitse torpedoboten en vijandelijke konvooien. Ook de tochten om Peter Tazelaar af te zetten en daarna Wiardi Beckman op te halen begonnen hier. De MGB 320 stond onder commando van Peter Loasly. De opzet van de operatie was om tot ongeveer acht mijl onder de Nederlandse kust te komen en vervolgens op een ‘stille’ motor verder te gaan. Vervolgens werd een dinghy uitgezet, waarmee de mannen naar het strand werden geroeid.

Degene die roeide was Francis Truman ‘Bob’ Goodfellow (Poole, Dorset, 8 oktober 1913-Hampshire, 14 maart 1993). Uit de verslagen van Hazelhoff Roelfzema blijkt hoe belangrijk Goodfellows bijdrage was: hij moest de roeiboot tegen sterke stroom in en door heftige branding heen naar het strand loodsen. Goodfellow was op 24 maart 1941 benoemd in de Royal Navy Volunteer Reserve als tijdelijk Sub-Lieutenant. Later dat jaar werd hij overgeplaatst naar de MGB 320. Vanaf juli 1942 tot het eind van de oorlog – inmiddels bevorderd tot Lieutenant - diende hij als gezagvoerder op de MTB 71, 685 en 702. Voor het uitvoeren van geheime opdrachten ondanks groot levensgevaar werd hem op 29 mei 1942 de Militaire Willemsorde toegekend.

Bob Goodfellow (links) en Heije Schaper bij de reünie van MWO-dragers bij het 150-jarig bestaan van de Militaire Willems-Orde, 1965.

Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Artikel over Goodfellow.

Belfast Newsletter, 19 augustus 1942.

Previous Next

Ondanks alle technische verdiensten van de MGB verliep de operatie van Contact Holland, zeker in het begin, verre van vlekkeloos. De navigatie liet nog al eens te wensen over, evenals de timing. Het weer zat regelmatig tegen. En aanvankelijk speelde zeeziekte de mannen parten. Maar ook deden zich andere problemen voor. Een kleine bloemlezing uit de rapportage van Hazelhoff Roelfzema:

Vanwege de ruwe zee waren we ‘grondig ziek, nat, koud en ongelukkig. Maar uiteindelijk kregen we het voor elkaar en waren aan het rusten, toen des avonds bij 9 uur, een twintig mijlen van de Nederlandsche kust, het scheepje in een zeer zware golf dook, die de voorkant van de kaartenkamer in scherven sloeg. Verduisteren en accuraat navigeren werd onmogelijk en we moesten terugkeren.’

Bij een volgende poging:

Alles leek zoo veelbelovend, totdat plotseling het bericht kwam, dat de bakboordmotor het op had gegeven en wij op de een of andere wijze veel water maakten. Niemand kon het lek vinden en daar het water steeds steeg in de machinekamer, kon niemand de motor repareren. Het lek bevond zich in een deel van het schip, dat niet leeggepompt kon worden, dus werkten we met alle hands aan dek, om met emmers op het water in te lopen. Dit werd een uur volgehouden voordat we moesten inzien, dat het hopeloos was verder te gaan.

Een dag later voeren ze opnieuw uit en weer begaf dezelfde motor het. ‘Het scheen op twee motoren lang niet hopeloos te zijn’, dus zetten ze de reis voort. Ongeveer 15 mijl voor de Nederlandse kust begaf ook de ‘stille’ motor het. De kapitein was bereid te proberen deze te repareren. ‘We gingen weer slapen en toen wij de volgende maal op de brug kwamen, was de hydraulische stuurinrichting gesprongen. De brug was onder de olie en wij konden ons nauwelijks staande houden.’ Een man stuurde met het handroer ‘met een touw om zijn arm, waaraan de kapitein vanaf de brug, door middel van rukjes, de richting aangaf. Dit was moeilijk en soms draaiden we in cirkels rond.’ De stuurmoeilijkheden, gevoegd bij verslechterend weer en het probleem van de juiste plaatsbepaling, dwongen uiteindelijk toch tot de terugtocht.

De technische problemen werden uiteindelijk overwonnen. Niet alleen de mannen van Contact Holland en Bob Goodfellow, ook de MGB 320 overleefde de oorlog.

De MGB 320 als woonboot. Foto: Shipspottersteve.com.

Op 28 oktober 2013 werd de MGB 320 nog gespot, in de haven van Bembridge op het eiland Wight. Het was toen een van de laatste twee overlevende Motor Gun Boats van dit type, en omgebouwd tot woonboot. Maar inmiddels is zij gezonken en in 2018 gesloopt.